Het verschil tussen vervelend en ontwrichtend.

Voor zij die geluk hebben is deze crisis erg vervelend. Omdat je bewegingsvrijheid is beperkt. Omdat je familie en vrienden moet missen. Omdat al je werk en plezier zich binnen vier dezelfde muren afspeelt.

Voor heel wat anderen is deze crisis fundamenteel ontwrichtend.

Covitat, een onderzoekscentrum van de KULeuven en de UA heeft in kaart kunnen brengen wie de grootste inkomensschokken zal oplopen door de coronacrisis. Surprise, de groepen die al het meest kwetsbaar waren voor deze crisis zullen het ook nu het hardst voelen. Kortgeschoolden, freelancers en tijdelijke contracten in zwaar getroffen sectoren als de horeca, kunsten en retail. Kortom : mensen die voor de crisis het meest onbeschermd waren door oa allerlei flexibele contracten lopen vandaag een verhoogd armoederisisco en riskeren hun huidige job te verliezen. Fundamenteel ontwrichtend.

Uit de Marge, het steunpunt voor jeugdwelzijnswerk, heeft een grootschalig onderzoek gedaan naar het effect van deze crisis op kwetsbare jongeren. 60 pt heeft geen tuin en 76 pt heeft thuis te weinig ruimte. 66 pt heeft geen laptop, probeer dan maar eens aan preteaching te doen. Door het gebrek aan ruimte, ondersteuning en kansen geven de jongeren ook aan dat ze zich niet goed voelen, het moeilijker is in de familie om emoties te controleren en er meer ruzie is. Jongeren lopen educatief achterstand op en lopen het risico op emotionele littekens. Fundamenteel ontwrichtend.

Psychiater Dirk De Wachter waarschuwde al op 2 april voor die andere piek. De piek van de psychologische problemen. Eenzaamheid speelt daar een belangrijke rol in. Deze periode is een onaangenaam en onzeker, sommige mensen ondergaan die helemaal alleen. Hulporganisaties geven nu al aan dat er heel wat extra oproepen zijn van mensen die een luisterend oor of helpende hand nodig hebben. Er wordt gevreesd dat deze periode nog lang mentaal zal nazinderen. Fundamenteel ontwrichtend.

Gigantische uitdagingen? Ja. Onmogelijk? Nee. Ik schrijf dit niet op omdat ik moedeloos ben, maar wel omdat het echt anders kan. Deze dagen worden er in de parlementen en in de media al volop debatten gevoerd over hoe we onze samenleving na deze crisis willen invullen. Allerlei relancecomités en expertengroepen worden opgesteld en de ideologische discussie is harder dan ooit terug. Never waste a good crisis klinkt wrang, maar het heeft in deze ook een kern van waarheid.

We kunnen nu ervoor zorgen dat we komaf maken met onderbeschermde statuten op onze arbeidsmarkt. We kunnen ervoor zorgen dat dolgedraaide flexibilisering mensen niet in de problemen brengt. We kunnen er nu voor zorgen dat mensen niet eindeloos aan het lijntje worden gehouden door tijdelijke contracten. Dat zijn politieke keuzes waarvoor we vandaag kunnen strijden. Want het kan anders.

We kunnen nu ervoor zorgen dat er meer openbare ruimte komt in grote steden zodat mensen die krap wonen meer ademruimte krijgen. We kunnen nu ervoor zorgen dat er huurpremies zijn zodat mensen niet bovenop economische miserie ook nog hun woonst kwijt spelen. Elke econoom is erover het eens dat we nu moeten investeren : laten we dan ook eindelijk investeren in extra sociale woningen. En als we dan toch bezig zijn ook de structurele ongelijkheid in het onderwijs echt aanpakken. Want het kan anders.

We kunnen nu de besparingen op allerlei hulporganisaties terugdraaien, ervoor zorgen dat bezoeken aan psychologen terug betaald worden. We kunnen het maatschappelijk taboe rond mentaal welzijn samen breken. We kunnen het sociaal cultureel middenveld dat bij uitstek investeert in ontmoeting en mensen samenbrengen terug in ere herstellen en ondersteunen vanuit de overheid. Want het kan anders.

Al deze bovenstaande dingen zijn slechts enkele dingen die we kunnen doen om na deze crisis de plooi anders te leggen in onze samenleving. Al deze bovenstaande zaken hebben we de afgelopen weken en jaren al aangeklaagd én voorgesteld in de parlementen. Vandaag is het duidelijker dan ooit waarom.

Dat is de inzet van het politiek debat. Niet welke partij het met wie wil doen. Niet hoe progressieve partijen elkaar vliegen afvangen. Niet wie er de volgende keer premier kan worden. Wel hoe we ons als samenleving kunnen heruitvinden.

Want het kan anders.